რად ჰყვედრი კაცსა, ბანოვანო, პირუმტკიცობას?
თუ ემდური შენ ტრფიალისა ცვალებადს გრძნობას,
რომ არ გემსჭვალვის საუკუნო ტრფიალებითა?
ჰგავს, არ პასუხსსცემ შენ მას სულით მშვენიერითა.
სილამაზეა ნიჭი მხოლოდ ხორციელების
და, ვით ყვავილი, თავის დროზე მსწრაფლად დაჭკნების,
აგრეთვე გულიც, მხოლოდ მისდა შენამსჭვალები,
ცვალებადია, წარმავალი და უმტკიცები!
მშვენიერება ნათელია, ზეცით მოსული,
რომლით ნათლდება ყოვლი გრძნობა, გული და სული,
და კაცსა შორის, ვით კერძოსა ღვთაებობისა,
რად გრწამს არ იყოს საუკუნო მადლი ტრფობისა?
თვით უკვდავება მშვენიერსა სულში მდგომარებს,
მას ვერც შემთხვევა და ვერც ხანი ვერ დააბერებს.
მხოლოდ კავშირი ესრეთთ სულთა შობს სიყვარულსა,
ზეგარდმო მადლით დაუხსნელად დამტკიცებულსა!
მხოლოდ მათ შორის არის გრძნობა, ესთ სანუკველი,
რომ მის უტკბილეს არც თუ არის სასუფეველი!
მას ცისა სხივით აცისკროვნებს მშვენიერება
და უკვდავებით აგვირგვინებს ჭეშმარიტება!
ადამიანთა დაუკვირვებლობის გამო ხშირად სიტყვები იმდენად ავტომატურნი ხდებიან გამოყენებისას, რომ უმეტეს შემთხვევაში, ნაკლებად ვუკვირდებით, თუ რამხელა შინაარსის მატერებელნი არიან. მსოფლიოს კულტურულ ერთა ენებში და მათ შორის, ჩვენს მშობლიურ ენაში, იმდენი ლამაზი და მშვენიერი სიტყვაა, რომ არცთუ იშვიათად მათ არსში ჩაღრმავება და გათავისება გზრდის, დედასავით გეფერება სულში, მადლით გავსებს.
ერის სახე, მენტალიტეტი იცნობა მის მოსალმების კულტურაში. სემიტური მოდგმის ხალხი მოსალმებისას პირველსიტყვად ამბობს "შალომ", "სალამი", რაც მშვიდობას ნიშნავს და ადამიანის შინაგანი მდგომარეობისა და ქვეყნიერებაზე ღვთიური წესრიგის სურვილის/დალოცვის აღმნიშვნელია. ამად, ძალზე საკრალური დატვირთვის მატარებელია. იტალიელები ესალმებიან ასე: "salve" (ჯანმრთელობა, კარგად ყოფნა), ან "Ciao", რომელიც წარმოდგება სიტყვისაგან "schiavo" და ნიშნავს მონა-მორჩილს, ანუ გულმზიანი მასპინძლობის ტრადიციის გამომხატველია და ასე შემდეგ. ქართველები ვამბობთ "გამარჯობა"-ს, რომელიც წარმოსდგება გამარჯვებისაგან და ხილულ და უხილავ მტერზე ძლევას აღნიშნავს. ცოტაა ბრძოლა შეარქვა ჩვენი მოდგმის ხალხთა მრავალათასწლოვან თავგადასავალს, რადგან არის ამაზე უფრო დიდი და კეთილშობილური ცნება: ღვაწლი, მოღვაწება, რომელიც ნიშნავს ბრძოლით გაჯერებულ შრომას.
რატომ ეს ყველაფერი? იმიტომ, რომ გვენიშნოს, თუ რამდენად დიდი მნიშვნელობა შეიძლება ჰქონდეს სიტყვის მართებულ, თუ უმართებულო გამოყენებას. რადგან სიტყვას დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ისეთი ადამიანისაგან, ვინც პრინციპულად და შეგნებულად ცხოვრობს ჭეშმარიტებას. მაშინ ასეთი ადამიანის სიტყვა, ყველაზე ცოტა, უკვეა საქმე. სიტყვა კი არა, ორი ასო-ბგერის უმართებულო ხმარებამ შეიძლება სავსებით შეცვალოს ისტორიაც კი. მაგ: ომი აფხაზეთ-ში, თუ აფხაზეთ-ის ომი ოფიციალურ დონეზე ძირეულად ცვლის ამ პრობლემის არსს და მიზეზებზე წარმოდგენას. ასე რომ, სიტყვები და ამაზე უფრო მეტად, მათში ჩადებული აზრი ისეთი რამაა, რასაც ყურადღებით და ფხიზელი გონებით უნდა მიეპყრას ყოველი ჩვენთაგანი (მაჯავრებს ზოგიერთი ქართველის-და ასეთები, სამწუხაროდ, არ არიან ერთი და ორი- უვიცობა, როცა ამბობს "სამხრეთ ოსეთი", ან კიდევ უარესი "ოსეთი". ასეთს ბევრი ესმის და უფრო დაიბრუნებს ამ ძირძველ ქართულ მიწას... მიტომაა, რომ მსგავს დღეში ვართ).
არაერთხელ გავიგებთ ხოლმე თქმას, რომ ამა თუ იმ ადამიანს ლამაზი სული აქვს. გაცილებით უფრო მართებულია იმის განცხადება, რომ ესა თუ ის საგანი მშვენიერია, ვიდრე სულის სილამაზეზე საუბარი. ეს მშვენიერების განზომილებაა.
ტატოს ეს ლექსი იმადაცაა საგულისხმო, რომ ავტორს გენიალურად აქვს განსაზღვრული და ესთეტიკურად ჩამოყალიბებული მშვენიერებასა და სილამაზეს შორის არსებული ზღვარი. მათ შორის განსხვავება კი არსებითია. თუკი სილამაზე ყოფიერების ფიზიკურ, სხეულებრივ მხარეს ეხება, მშვენიერება სულიერი თვისებაა.
"სილამაზეა ნიჭი მხოლოდ ხორციელების
და, ვით ყვავილი, თავის დროზე მსწრაფლად დაჭკნების"
"მშვენიერება ნათელია, ზეცით მოსული,
რომლით ნათლდება ყოვლი გრძნობა, გული და სული"
ქართული ენა მდიდარია იმითაც, რომ გააჩნია მსგავსი ესთეტიკური დიფერენცირება, რაც ზოგიერთ ენაში არ გხვდება. იტალიურში ორივეს აღმნიშვნელად გვაქვს "bello", რუსულში "краса", "красота". თუმცა, ინგლისურში გვხვდება "beautiful" (ლამაზი) და "nice" (მშვენიერი).
სილამაზისა და მშვენიერების სხვადასხვაობა ჯერ კიდევ ლაო-ძისთან გვხდება, რომელიც "დაო დე ძინი"-ს ბოლო ლექსში ამბობს, რომ "ლამაზი სიტყვა ისევე არ შეიძლება იყოს ჭეშმარიტი, როგორც ჭეშმარიტება არ შეიძლება იყოს ლამაზი".
ამად, ჭეშმარიტებასაც და მშვენიერებასაც საერთო საწყისი გააჩნიათ. სიყვარულზე უფრო დიდი სათავე კი არ არსებობს.
თუ ემდური შენ ტრფიალისა ცვალებადს გრძნობას,
რომ არ გემსჭვალვის საუკუნო ტრფიალებითა?
ჰგავს, არ პასუხსსცემ შენ მას სულით მშვენიერითა.
სილამაზეა ნიჭი მხოლოდ ხორციელების
და, ვით ყვავილი, თავის დროზე მსწრაფლად დაჭკნების,
აგრეთვე გულიც, მხოლოდ მისდა შენამსჭვალები,
ცვალებადია, წარმავალი და უმტკიცები!
მშვენიერება ნათელია, ზეცით მოსული,
რომლით ნათლდება ყოვლი გრძნობა, გული და სული,
და კაცსა შორის, ვით კერძოსა ღვთაებობისა,
რად გრწამს არ იყოს საუკუნო მადლი ტრფობისა?
თვით უკვდავება მშვენიერსა სულში მდგომარებს,
მას ვერც შემთხვევა და ვერც ხანი ვერ დააბერებს.
მხოლოდ კავშირი ესრეთთ სულთა შობს სიყვარულსა,
ზეგარდმო მადლით დაუხსნელად დამტკიცებულსა!
მხოლოდ მათ შორის არის გრძნობა, ესთ სანუკველი,
რომ მის უტკბილეს არც თუ არის სასუფეველი!
მას ცისა სხივით აცისკროვნებს მშვენიერება
და უკვდავებით აგვირგვინებს ჭეშმარიტება!
ადამიანთა დაუკვირვებლობის გამო ხშირად სიტყვები იმდენად ავტომატურნი ხდებიან გამოყენებისას, რომ უმეტეს შემთხვევაში, ნაკლებად ვუკვირდებით, თუ რამხელა შინაარსის მატერებელნი არიან. მსოფლიოს კულტურულ ერთა ენებში და მათ შორის, ჩვენს მშობლიურ ენაში, იმდენი ლამაზი და მშვენიერი სიტყვაა, რომ არცთუ იშვიათად მათ არსში ჩაღრმავება და გათავისება გზრდის, დედასავით გეფერება სულში, მადლით გავსებს.
ერის სახე, მენტალიტეტი იცნობა მის მოსალმების კულტურაში. სემიტური მოდგმის ხალხი მოსალმებისას პირველსიტყვად ამბობს "შალომ", "სალამი", რაც მშვიდობას ნიშნავს და ადამიანის შინაგანი მდგომარეობისა და ქვეყნიერებაზე ღვთიური წესრიგის სურვილის/დალოცვის აღმნიშვნელია. ამად, ძალზე საკრალური დატვირთვის მატარებელია. იტალიელები ესალმებიან ასე: "salve" (ჯანმრთელობა, კარგად ყოფნა), ან "Ciao", რომელიც წარმოდგება სიტყვისაგან "schiavo" და ნიშნავს მონა-მორჩილს, ანუ გულმზიანი მასპინძლობის ტრადიციის გამომხატველია და ასე შემდეგ. ქართველები ვამბობთ "გამარჯობა"-ს, რომელიც წარმოსდგება გამარჯვებისაგან და ხილულ და უხილავ მტერზე ძლევას აღნიშნავს. ცოტაა ბრძოლა შეარქვა ჩვენი მოდგმის ხალხთა მრავალათასწლოვან თავგადასავალს, რადგან არის ამაზე უფრო დიდი და კეთილშობილური ცნება: ღვაწლი, მოღვაწება, რომელიც ნიშნავს ბრძოლით გაჯერებულ შრომას.
რატომ ეს ყველაფერი? იმიტომ, რომ გვენიშნოს, თუ რამდენად დიდი მნიშვნელობა შეიძლება ჰქონდეს სიტყვის მართებულ, თუ უმართებულო გამოყენებას. რადგან სიტყვას დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ისეთი ადამიანისაგან, ვინც პრინციპულად და შეგნებულად ცხოვრობს ჭეშმარიტებას. მაშინ ასეთი ადამიანის სიტყვა, ყველაზე ცოტა, უკვეა საქმე. სიტყვა კი არა, ორი ასო-ბგერის უმართებულო ხმარებამ შეიძლება სავსებით შეცვალოს ისტორიაც კი. მაგ: ომი აფხაზეთ-ში, თუ აფხაზეთ-ის ომი ოფიციალურ დონეზე ძირეულად ცვლის ამ პრობლემის არსს და მიზეზებზე წარმოდგენას. ასე რომ, სიტყვები და ამაზე უფრო მეტად, მათში ჩადებული აზრი ისეთი რამაა, რასაც ყურადღებით და ფხიზელი გონებით უნდა მიეპყრას ყოველი ჩვენთაგანი (მაჯავრებს ზოგიერთი ქართველის-და ასეთები, სამწუხაროდ, არ არიან ერთი და ორი- უვიცობა, როცა ამბობს "სამხრეთ ოსეთი", ან კიდევ უარესი "ოსეთი". ასეთს ბევრი ესმის და უფრო დაიბრუნებს ამ ძირძველ ქართულ მიწას... მიტომაა, რომ მსგავს დღეში ვართ).
არაერთხელ გავიგებთ ხოლმე თქმას, რომ ამა თუ იმ ადამიანს ლამაზი სული აქვს. გაცილებით უფრო მართებულია იმის განცხადება, რომ ესა თუ ის საგანი მშვენიერია, ვიდრე სულის სილამაზეზე საუბარი. ეს მშვენიერების განზომილებაა.
ტატოს ეს ლექსი იმადაცაა საგულისხმო, რომ ავტორს გენიალურად აქვს განსაზღვრული და ესთეტიკურად ჩამოყალიბებული მშვენიერებასა და სილამაზეს შორის არსებული ზღვარი. მათ შორის განსხვავება კი არსებითია. თუკი სილამაზე ყოფიერების ფიზიკურ, სხეულებრივ მხარეს ეხება, მშვენიერება სულიერი თვისებაა.
"სილამაზეა ნიჭი მხოლოდ ხორციელების
და, ვით ყვავილი, თავის დროზე მსწრაფლად დაჭკნების"
"მშვენიერება ნათელია, ზეცით მოსული,
რომლით ნათლდება ყოვლი გრძნობა, გული და სული"
ქართული ენა მდიდარია იმითაც, რომ გააჩნია მსგავსი ესთეტიკური დიფერენცირება, რაც ზოგიერთ ენაში არ გხვდება. იტალიურში ორივეს აღმნიშვნელად გვაქვს "bello", რუსულში "краса", "красота". თუმცა, ინგლისურში გვხვდება "beautiful" (ლამაზი) და "nice" (მშვენიერი).
სილამაზისა და მშვენიერების სხვადასხვაობა ჯერ კიდევ ლაო-ძისთან გვხდება, რომელიც "დაო დე ძინი"-ს ბოლო ლექსში ამბობს, რომ "ლამაზი სიტყვა ისევე არ შეიძლება იყოს ჭეშმარიტი, როგორც ჭეშმარიტება არ შეიძლება იყოს ლამაზი".
ამად, ჭეშმარიტებასაც და მშვენიერებასაც საერთო საწყისი გააჩნიათ. სიყვარულზე უფრო დიდი სათავე კი არ არსებობს.
