ნიცშე და დოსტოევსკი

გერმანია-ნიცშე
რუსეთი-დოსტოევსკი

თავის მსოფლმხედველობაში ნიცშე უფსკრულისაკენ მიმავალი გერმანიის ხსნას და აქედან გამომდინარე, კაცობრიობის კრიზისიდან გამოყვანას ცდილობს. თუმცა, ამას დასავლეთ სამყაროში ღვთის უკვე აღსრულებული მკვლელობის ნიადაგზე ახორციელებს. აქ მდგომარეობს მისი ტრაგიზმიც. ნიცშეში ნიცშემდელი ევროპა იღუპება, რადგან მისი გზა კატასტროფისაკენაა მიმართული. ჰეგელიდან მოყოლებული დასავლური ცივილიზაციის დასასრულს აცნობიერებდა როგორც შოპენჰაუერი, ასევე ჰერმან ჰესსე ("კლინგზორი").

ნიცშე უზარმაზარი ოკეანის ტალღა იყო, რომელმაც უმოწყალოდ გადაუარა სულიერად დაჟანგებულ დასავლეთს. აღსანიშნავია, რომ ჯვარცმული დიონისოს აზროვნების ხერხემალი არ აღმოჩნდა იმდენად მტკიცე, ბოლომდე გაეძლო და გასულიყო დეკადენტური ევროპისათვის გამოსავლისა და ხსნის საძიებელ გზაზე. ნიცშე შინაგანად განიცდიდა თავის ირგვლივ არსებულ კრიზისს და გრძნობდა, რომ დასავლური ცივილიზაცია სიკვდილით სუნთქავდა. საქართველოში ამ ნიუანსს უზუსტესად სწვდა ფშაველი მინდია-ვაჟა. შემთხვევით არ დაახასიათა მან ნიცშეს მხოფლმხედველობა, როგორც "უხერხემლო".

დოსტოევსკიმაც იტვირთა თავისი ხალხის ცოდვები და კაცობრიობის დასავლეთევროპული კრიზისი, რომლებიც შინაგანი სუბლიმირების გზით გადალახა და ამაღლდა მათზე, აღსდგა მკვდრეთით, გასცდა ნიცშეს მიერ გადაულახავ სამანს და ამგვარად, რუსეთსაც და კაცობრიობასაც ხსნის გზა მიუთითა.

ნობელის პრემიის დაარსების შემდეგ ყოველი წლის ჯილდოს გარკვეულწილად დოსტოევსკის საკუთრებად მოვიაზრებ.

ნიცშე და დოსტოევსკი ერთი მედლის ორი მხარეა.